Onderzoek naar de veiligheid van acupunctuur

1. Home
2. Veiligheid van acupunctuur
3. Onderzoek naar de veiligheid van acupunctuur

Systematische reviews van klinische onderzoeken hebben de effectiviteit van acupunctuur [1] aangetoond en onze kennis over de werkingsmechanismen bij de behandeling van talrijke medische aandoeningen vergroot. De voordelen van elke behandeling moeten echter worden afgewogen tegen de mogelijke nadelen om de potentiële rol ervan in de gezondheidszorg te kunnen beoordelen.

De rapportage over ongewenste voorvallen in acupunctuuronderzoek bekijkt meestal twee aspecten: ernstige ongewenste incidenten zoals een klaplong of het aanprikken van organen, en kleinere voorvallen zoals blauwe plekken, flauwvallen of het tijdelijk verergeren van de symptomen. In sommige onderzoeken wordt ook het zich energiek of juist vermoeid voelen na een behandeling als kleine bijwerking beschouwd, hoewel veel behandelaars en patiënten dit als een positieve reactie op de behandeling zien.

In 2006 werd een analyserapport over de veiligheid van acupunctuur gepubliceerd door de Britse onderzoeker Adrian White [2]. De auteur presenteerde de bevindingen van twee prospectieve onderzoeken die tussen 1998 en 2000 werden uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk. Er werden 66.229 behandelingen onderzocht. Uit deze analyse bleek dat er geen ernstige bijwerkingen voorkwamen.
In de Survey of Adverse Events Following Acupuncture (SAFA) in 2002 werden 2178 kleine bijwerkingen gerapporteerd bij 31.822 behandelingen (7%). In de York Acupuncture Safety Study uit 2001, die 34.407 behandelingen omvatte, werden 4.528 (13%) kleine ongewenste voorvallen gerapporteerd.
De verschillen in percentages tussen deze twee onderzoeken zijn, op zijn minst gedeeltelijk, te wijten aan uiteenlopende criteria voor wat als bijwerking kan worden aangemerkt. In het York-onderzoek bijvoorbeeld, werd het zich zwak en moe voelen na de behandeling als bijwerking meegenomen.
In het artikel uit 2006 geeft White ook de bevindingen van andere onderzoeken die de veiligheid van acupunctuur beschrijven. De analyse omvatte 13 onderzoeken en 4.441.103 behandelingen. In totaal werden er 11 ernstige bijwerkingen gerapporteerd. De meest voorkomende ernstige incidenten betrof pneumothorax (7 per 4.441.103 behandelingen). Er waren ook twee voorvallen waarbij een naald brak terwijl deze nog was ingebracht. Dit betrof echter het gebruik van herbruikbare naalden in plaats van de wegwerpnaalden die tegenwoordig worden gebruikt.
De grootste bron van veiligheidsgegevens komt uit de Duitse PEP-Ac-studie uit 2006, waarbij 454.920 patiënten betrokken waren en ruim 4 miljoen behandelingen werden toegediend via het Duitse gezondheidszorgsysteem [3].
7,9% van de patiënten in dit onderzoek rapporteerden geringe neveneffecten, terwijl slechts 0,003% (13 patiënten) ernstige bijwerkingen ondervond. Lichte bijwerkingen waren onder andere naaldpijn, hematoom en bloedingen. Ernstige nadelige effecten waren onder andere pneumothorax, acute hyper- of hypotensieve voorvallen, een huidinfectie bekend als erysipelas, astma-aanval en verergering van suïcidale gedachten.

Verder onderzoek blijft aantonen dat acupunctuur weinig bijwerkingen heeft. Deze onderzoeken omvatten een prospectief haalbaarheidsonderzoek dat in 2017 werd gepubliceerd, waarin acupunctuur werd beschouwd als een 'haalbare, veilige en aanvaardbare' behandeling in een Californische IC-setting zonder significante bijwerkingen en met een significante afname in het gebruik van morfine [4].

Systematische reviews van onderzoeken tussen 2013 en 2016 concludeerden dat acupunctuur, uitgevoerd door getrainde beoefenaars met behulp van 'schone naaldtechniek' over het algemeen een veilige procedure is. De medische literatuur geeft ook aan dat acupunctuur met succes kan worden gebruikt bij kankerpatiënten voor symptoombestrijding vanwege de lage risico's die verbonden zijn aan het gebruik ervan [5] en bij zwangerschap gerelateerde zorg [6].

Deze klinische resultaten maken acupunctuur een van de veiligste beschikbare procedures in de hedendaagse geneeskunde. Wanneer dit veiligheidsprofiel wordt vergeleken met bijvoorbeeld, de ernstige bijwerkingen van niet-steroïde ontstekingsremmers en opioïden en het aantal sterfgevallen in verband met de toepassing ervan wordt de veiligheid van acupunctuur nog duidelijker. Er is slechts één voorbehoud: acupunctuur moet worden uitgevoerd door gekwalificeerde acupuncturisten met een adequate opleiding.

Veiligheid van acupunctuur in context
Om patiënten en artsen te helpen weloverwogen keuzes te maken uit behandelopties moet de veiligheid van acupunctuur worden geëvalueerd en vergeleken met de veiligheid van beschikbare alternatieven. Het algemene bewijsmateriaal, inclusief dat van gecontroleerde klinische onderzoeken, toont aan dat acupunctuur, toegepast door gekwalificeerde behandelaars, een van de veiligste behandelmethoden is vergeleken met beschikbare alternatieven.

Acupunctuur wordt vaak ingezet om pijn te verminderen. Ter vergelijking het veiligheidsprofiel van beschikbare medicamenteuze alternatieven:

• Van de patiënten die opioïden voorgeschreven krijgen voor pijnbestrijding, ontwikkelt tot 25% een levenslange verslaving [7]
• In 2015 waren overdoses van opioïden verantwoordelijk voor 33.091 sterfgevallen in de Verenigde Staten (dat is meer dan sterfgevallen door auto-ongelukken) [8]
• Een recent onderzoek naar het gebruik van niet-steroïde ontstekingsremmers bij 446.763 proefpersonen toont aan dat het gebruiken van welke dosis NSAID’s dan ook, ongeacht de duur ervan, het risico op een hartaanval verhoogt [9]

Een goede opleiding is essentieel
Volgens de literatuur over de veiligheid van acupunctuur is een goede opleiding van acupuncturisten de essentiële voorwaarde om de veiligheid van patiënten die baat hebben bij deze behandelmethode te garanderen. In 2011 publiceerde het prestigieuze tijdschrift Pain een overzicht van systematische reviews door Edzard Ernst en collega's [10]. De auteurs onderzochten de literatuur op gedetailleerde beschrijvingen van bijwerkingen die konden worden toegeschreven aan acupunctuur. De auteurs bespraken gevallen die voornamelijk werden gerapporteerd in ontwikkelingslanden, waar acupunctuur kan worden uitgevoerd door ongetrainde beoefenaars in omstandigheden waarbij de hygiëneregels zoals gangbaar in acupunctuurpraktijken in westerse landen lang niet altijd worden gevolgd. Dergelijke acupunctuurbehandelingen verhogen onvermijdelijk het risico op de overdracht van infectieziekten of op prikwonden. Deze complicaties kunnen echter makkelijk vermeden worden, door een professionele opleiding van acupuncturisten te waarborgen en acupunctuurpraktijken te visiteren.

De meest voorkomende bijwerkingen van acupunctuur, hoewel uiterst zeldzaam, zijn pneumothorax, het breken van een naald in het lichaam van de patiënt, overdracht van infectieziekten, hematoom of bloeding op de plaats waar de naald is ingebracht, geen effect, verslechtering van symptomen en duizeligheid. Deze nadelige effecten zijn te voorkomen met een goede scholing, training in de juiste technieken en het gebruik van degelijke en steriele naalden:

• Pneumothorax of mogelijke punctie van een andere structuur (bloedvat, urineblaas, pericardium), kan worden vermeden door training in anatomie en fysiologie en een juiste naaldtechniek.
• Het gebruik van acupunctuurnaalden van hoge kwaliteit, gemaakt van roestvrij staal, die flexibiliteit garanderen, waarborgt de veiligheid voor de patiënt.
• Wanneer (wegwerp-)acupunctuurnaalden uitsluitend eenmalig en in overeenstemming met de voorschriften voor schone naaldtechniek worden gebruikt, wordt de mogelijke overdracht van infectieziekten tot een minimum beperkt.
• Het toepassen van de juiste technieken voor het inbrengen en verwijderen van de naalden voorkomt het ontstaan van bloeduitstortingen.
• Duizeligheid, vertigo, gebrek aan effect of verergering van de symptomen komt vooral voor bij een verkeerde diagnose. Om dit te voorkomen moeten acupuncturisten voldoende kennis hebben van diagnosticeren en behandelen. De Wereldgezondheidsorganisatie beveelt 2.500 uur formele training aan als onderdeel van een geaccrediteerd programma.

Samengevat
Acupunctuur is een van de veiligste interventies in de moderne geneeskunde, met 11 ernstige ongewenste voorvallen per 4.441.103 procedures. Om dit veiligheidsprofiel te behouden, moet acupunctuur worden uitgevoerd door gekwalificeerde acupuncturisten met aantoonbare kennis van anatomie en fysiologie en schone naaldtechnieken, volgens de opleidingsnormen zoals beschreven door de Wereldgezondheidsorganisatie. Beoefenaars die acupunctuur gebruiken zonder adequate opleiding verhogen het risico op mogelijke  bijwerkingen voor hun patiënten. Beoefenaars zonder vaardigheden in het stellen van de juiste diagnose kunnen een ineffectieve behandeling geven. Ondanks het voorkomen van enkele zeldzame (ernstige) klinische bijwerkingen, blijft acupunctuur een van de veiligste hedendaagse behandelingen.

Referenties

• 1. McDonald, J. L., & Janz, S. (2017). The Acupuncture Evidence Project, 1–81. Retrieved from https://www.acupuncture.org.au... 
  [←]

• 2. White, A. (2006). The safety of acupuncture – evidence from the UK.2. White, A. (2006). The safety of acupuncture – evidence from the UK. Acupuncture in Medicine, 24(Suppl), 53–57. https://doi.org/10.1136/aim.24... [←]

• 3. Linde, K., Streng, A., Hoppe, A., Jürgens, S., Weidenhammer, W., & Melchart, D. (2006). The programme for the evaluation of patient care with acupuncture (PEP-Ac) – a project sponsored by ten German social health insurance funds. Acupuncture in Medicine, 24(Suppl), 25–32. https://doi.org/10.1136/aim.24... [←]

• 4. Feeney, C., Bruns, E., LeCompte, G., Forati, A., Chen, T., & Matecki, A. (2017). Acupuncture for Pain and Nausea in the Intensive Care Unit: A Feasibility Study in a Public Safety Net Hospital. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, acm.2016.0323. https://doi.org/10.1089/acm.20... 
  [←]

• 5. Lao L. Acupuncture practice, past and present: is it safe and effective?. Journal of the Society for Integrative Oncology. 2006;4(1):13. [←]

• 6. Park, J., Sohn, Y., White, A. R., & Lee, H. (2014). The safety of acupuncture during pregnancy: a systematic review. Acupuncture in Medicine : Journal of the British Medical Acupuncture Society, 32(3), 257–266. https://doi.org/10.1136/acupme... 
  [←]

• 7. Boscarino, J. A., Rukstalis, M., Hoffman, S. N., Han, J. J., Erlich, P. M., Gerhard, G. S., & Stewart, W. F. (2010). Risk factors for drug dependence among out-patients on opioid therapy in a large US health-care system. Addiction (Abingdon, England), 105(10), 1776–1782. https://doi.org/10.1111/j.1360... [←]

• 8. Schuchat A, Houry D, Guy GP. New data on opioid use and prescribing in the United States. Jama. 2017 Aug 1;318(5):425-6. [←]

• 9. Bally, M., Dendukuri, N., Rich, B., Nadeau, L., Helin-Salmivaara, A., Garbe, E., & Brophy, J. M. (2017). Risk of acute myocardial infarction with NSAIDs in real world use: bayesian meta-analysis of individual patient data. BMJ (Clinical Research Ed.), 357, j1909–13. https://doi.org/10.1136/bmj.j1... 
  [←]

• 10. Ernst, E., Lee, M. S., & Choi, T.-Y. (2011). Acupuncture: Does it alleviate pain and are there serious risks? A review of reviews. Pain, 152(4), 755–764. https://doi.org/10.1016/j.pain... [←]