De gereedschapskist van de acupuncturist - Ineke van der Ham over Applied Channel Theory

1. Home
2. Actualiteit

In deze aflevering van onze serie De gereedschapskist van de acupuncturist spreken we met Ineke van der Ham.

Welke acupunctuurstijl gebruik jij het meest in je praktijk en waarom spreekt juist deze stijl jou aan?
‘Ik ben sterk beïnvloed door dr. Wang Ju Yi, de ontwikkelaar van Applied Channel Theory. Dat is wat je het meest terugziet in mijn behandelingen. Nadat zijn boek uitkwam, ontdekte ik dat hij een weekend lesgaf in Dublin. Daar ben ik naartoe gegaan. Hij vertelde dat hij later dat jaar een intensieve opleiding van drie maanden zou geven in zijn praktijk in Beijing, met ‘s ochtends patiënten en ‘s middags theorie. Die opleiding heb ik gevolgd. Daarna ben ik jaarlijks minimaal twee weken bij hem in de praktijk mee gaan lopen, tot het jaar voor zijn overlijden.

Wat mij het meest aanspreekt is niet alleen dat ik mijn diagnostische mogelijkheden heb kunnen uitbreiden met meridiaanpalpatie (het lichamelijk onderzoeken van een energiebaan op het lichaam), maar vooral de soberheid en puurheid van de puntcombinaties die hij gebruikt. Als je het boek Applied Channel Theory in Chinese Medicine leest, zie je dat dr. Wang veel werkt met specifieke puntcombinaties. Hij kijkt naar de relaties tussen meridianen: bijvoorbeeld binnen hetzelfde element (zoals Hout of Vuur), op basis van het tijdstip waarop een meridiaan het minst of juist het meest actief is (de zogenaamde oppositietijd), maar vooral binnen wat men de Liu Jing noemt, oftewel de zes klassieke meridiaansystemen zoals ze in de Nei Jing - een eeuwenoud boek dat een belangrijk basis legt binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) - genoemd worden.

Die combinaties heeft hij niet zelf verzonnen; ze zijn gebaseerd op klassieke teksten uit de Chinese geneeskunde, waar hij diep vertrouwd mee was en regelmatig uit citeerde. Je zou kunnen zeggen dat deze benadering geen nieuw systeem vormt, maar juist een zuivere, klassieke vorm van Chinese geneeskunde. Dat staat in scherp contrast met de meer gestandaardiseerde, na de Mao-periode ontwikkelde TCG, die wij in het Westen vaak als dé Chinese geneeskunde beschouwen.’

Hoe ziet een behandeling volgens deze stijl er in de praktijk uit? Kun je een voorbeeld geven van hoe je hiermee een specifieke klacht hebt behandeld?
‘Wat ik mooi vind aan een behandeling volgens de Applied Channel Theory, is dat je niet meteen begint met prikken, maar eerst goed voelt hoe de meridianen eraan toe zijn. Dat doe je met je handen, je palpeert het deel van de meridianen op de armen tot aan de ellebogen en op de benen tot de knie. Op de romp palpeer je de Ren Mai en Du Mai, de twee centrale meridianen. Het is een aanvulling op andere manieren van diagnose, zoals het bekijken van de tong of het voelen van de pols. Maar met meridiaanpalpatie voel je echt waar de energie vastzit of juist goed stroomt, je voelt als het ware veranderingen in het 'landschap' en dat geeft vaak verrassende inzichten.

Een voorbeeld: stel dat iemand klachten heeft die passen bij wat wij ‘Lever Qi stagnatie’ noemen – dat betekent simpel gezegd dat de energie van de lever niet goed kan doorstromen -, wat zich bijvoorbeeld kan uiten in spanning of prikkelbaarheid. De standaardaanpak zou dan zijn om twee bekende punten (Dikke darm 4 en Lever 3) te prikken die helpen om die energie weer te laten bewegen. Maar als je eerst de meridianen voelt, kun je ontdekken dat de spanning eigenlijk ergens anders zit, bijvoorbeeld in de San Jiao- en Galblaasmeridianen. In dat geval kies je dus andere punten, namelijk San Jiao 6 en Galblaas 34, die beter passen bij wat het lichaam op dat moment nodig heeft.

Die keuze maak je niet zomaar. Elk punt heeft niet alleen een lichamelijk effect, maar ook een diepere betekenis. Zo heet San Jiao 6 ‘Zhi Gou’, wat ‘aftakkende goot’ betekent. In oude Chinese teksten wordt het San Jiao-systeem gezien als een soort intern kanaal waardoor energie en vloeistoffen circuleren. Als je die theorie erbij kent, ga je ook met meer respect behandelen. Dat is iets wat ik van dr. Wang heb geleerd en wat mij enorm inspireert.

Als er bijvoorbeeld sprake is van stagnatie mét hitte, denk aan klachten als slapeloosheid en irritatie of veel innerlijke onrust, dan kies je weer andere punten, zoals Galblaas 41 en San Jiao 5. Zo sluit de behandeling steeds nauw aan bij wat het lichaam op dat moment laat zien. Dat maakt het heel precies en persoonlijk.

Wanneer merk je dat deze stijl echt het verschil maakt voor een cliënt?
‘Ik gebruik minder naalden dan veel collega’s, omdat ik streef naar behandelingen waarin alle punten een onderlinge relatie hebben. Dat maakt de behandeling minder vermoeiend voor de cliënt en naar mijn ervaring ook effectiever. Het is lastig om precies te zeggen in hoeverre dat voor de cliënt het verschil maakt, maar ik merk dat cliënten de behandelingen als prettig ervaren en goede resultaten behalen.’

Combineer je deze stijl ook met andere technieken of behandelwijzen? Zo ja, hoe zorg je dan voor een goede afstemming?
‘Ja, ik gebruik naast acupunctuur ook andere technieken, net als dr. Wang dat deed. Denk aan cuppen (waarbij glazen of siliconen cups vacuüm op de huid worden gezet om de doorbloeding te stimuleren), guasha (het schrapen van de huid met een speciaal stenen of metalen schijfje om spanning los te maken), tuina-massage, bloedlaten en het voorschrijven van Chinese kruiden. Soms werk ik ook met stemvorken of etherische oliën, afhankelijk van wat iemand nodig heeft.

Daarnaast ben ik erg enthousiast over de benadering van Kiiko Matsumoto, een andere acupunctuurstijl uit Japan. Die gebruik ik soms als aanvulling op de Applied Channel Theory, maar meestal wissel ik ze af, ik combineer ze niet binnen één behandeling. Behalve in één geval: de zogenaamde ‘oketsu-test’. Dat is een methode uit de Kiiko-stijl waarmee je voelt of er sprake is van bloedstagnatie in de onderbuik. Als dat zo is, kun je met een gerichte behandeling de doorstroming verbeteren. Omdat het grootste deel van mijn patiënten vrouwen zijn met gynaecologische klachten, pas ik deze test standaard toe. Het geeft vaak waardevolle informatie die helpt om de behandeling nog beter af te stemmen.’

Wat heb je door de jaren heen geleerd over werken met deze stijl en is je manier van behandelen daarin veranderd?
‘Misschien wel het belangrijkste wat ik van dr. Wang heb geleerd, is dat ik elk punt nauwkeurig opzoek door de meridiaan goed te palperen (onderzoeken met mijn vingers). Die precieze, individuele locatie is essentieel om een goede ‘DeQi’ te krijgen: dat tintelende of stroompjesgevoel dat aangeeft dat het punt geactiveerd is en de Qi stroomt. Dr. Wang beschouwde meridianen als de ruimte tussen structuren in het lichaam, dus palpatie is voor hem heel belangrijk. Die grondigheid in de puntlocatie en palpatie is wat mijn manier van behandelen heeft verdiept.’

Houd onze serie in de gaten voor meer acupunctuurstijlen
Met deze pure en toegankelijke vorm van acupunctuur biedt Ineke van der Ham haar cliënten behandelingen die trouw blijven aan de klassieke Chinese Geneeskunde, maar met een scherp oog voor persoonlijke diagnostiek en effectiviteit. Wil je meer weten over de verschillende acupunctuurstijlen? Houd onze serie De gereedschapskist van de acupuncturist in de gaten!